پایتخت ملک

جستارهایی در ارتباط با کوفه پایتخت جهان هستی در آخرالزمان در دوره خلافت خلیفه دوم، مسلمانان که هدف فتح ایران را در سر داشتند، به دنبال محلی بودند که علاوه بر نزدیکی به مرز ایران، از نظر آب و هوایی، مطلوب ساکنین جزیرة العرب باشد. از این رو سعدبن ابی وقاص پس از مکاتبه با خلیفه دوم، به سلمان فارسی و حذیفة بن الیمان ماموریت داد تا به دنبال محلی مناسب جهت اسکان خود و گله شترانشان باشند. در پی این ماموریت، منطقه‌ای در ساحل غربی رود فرات و نزدیکی شهر باستانی حیره انتخاب گردید، که بعدها کوفه نامیده شد، و این اولین شهری بود که پس از ظهور اسلام، به وسیله مسلمانان ساخته شد. هشام بن محمدکلبی که از اولین جغرافی نویسان مسلمان است در این باره چنین می گوید: «نام کوفه از تپه کوچکی که در وسط آن شهر واقع بود به نام کوفان گرفته شده و به قول بعضی کوفان به معنی بلا و شر است» پس از مدتی که از سکونت مسلمانان در کوفه گذشت چادرهای پشمین قبایل عرب تبدیل به خانه های ساخته شده از نی و سپس تبدیل به خانه های خشت و گلی شد. اولین ساختمانی که در شهر کوفه بنا گردید و تقسیم بندی شهر و محله های آن بر اساس آن و در کنار آن انجام شد، مسجد جامع کوفه بود که ساخت آن هم زمان با حضور مسلمانان در این منطقه آغاز شد. امام علی(ع) این شهر را به‌ عنوان مقر حکومت خود برگزید و در همین شهر به شهادت رسید. بیشتر شیعیان در قرن نخست از شهر کوفه بودند. امام صادق(ع) دو سال در این شهر اقامت گزید. از آثار مهم این شهر، مسجد کوفه و مسجد سهله است. عنوان فرعی کتاب در همان ابتدا به همراه طرح روی جلد خواننده را به فکر وادار می‌کند: جستارهایی در ارتباط با کوفه پایتخت جهان هستی در آخرالزمان. ابراهیم دستلان نویسنده کتاب، در چهار فصل با عنوان‌های سرزمین موعود، مسجد موعود، خانه موعود و مهدی موعود به شرح نکات و روایاتی می‌پردازد که مرتبط با هر فصل است‌. هر کدام از این فصول زیرمجموعه‌های مهمی دارند که شأن و جایگاه شهر کوفه و مقام‌های موجود در آن شهر را به‌ مخاطب می‌شناساند. نویسنده عنوان فصل اول را سرزمین موعود قرار می‌دهد تا قلابی باشد برای ذهن تشنه و کنجکاو مخاطب. او در این فصل به تشریح تاریخچه کوفه، کوفه در اعصار مختلف، فضائل، مقامات و ملکوت سرزمین کوفه می‌پردازد. فصل دوم مسجد موعود نام دارد. در این فصل، مطالبی را درباره فضائل و مقامات مسجد کوفه و حتی حیله‌های معاویه مشاهده می‌کنیم: پس از شهادت امیرالمومنین علیه‌السلام، معاویه که نمی‌خواست ذکری از فضائل آن حضرت گفته شود، دستور داد فیلی آوردند و به آن در بستند. آن‌قدر فیل را در آنجا نگاه داشت تا به باب الفیل مشهور شد و هم اکنون نیز باب الفیل(در فیل) نامیده می‌شود. سپس نکاتی را درباره حضرت آدم، حضرت نوح، حضرت ابراهیم و حضرت خضر می‌خوانیم. خانه موعود؛ عنوان فصل سوم است. مسجد سهله مسجد معروفی است که در نزدیکی مسجد کوفه قرار دارد‌.‌ مسجدی که در قرن اول هجری توسط قبایل عرب در سمت شمال غربی مسجد جامع کوفه، به‌فاصله دو کیلومتر ساخته شده است. در روایات برای شأن و‌ جایگاه این مسجد روایات فراوانی وجود دارد. در فصل چهارم که مهدی موعود نام گرفته، نویسنده نکاتی را درباره حضرت بیان می‌کند که کمتر در کتب و مقالات به آن پرداخته شده است. سپس در مورد جایگاه و زندگی حضرت و همچنین مادر بزرگوارشان نرجس خاتون، به نکات جالبی اشاره می‌کند.