تبار انحراف 7

امام صادق علیه‌السلام در پرتو دروس عمومی فقه، قرآن و تفسیر توانسته بود نیروهای مختلفی را در زمینه‌های گوناگون به‌ویژه با توجه به فضای حاکم بر جامعه، تربیت نماید. نیروهایی که هریک در پرتو نورافشانی حضرت توانسته بودند به تخصصی دست یافته و توان علمی خود را به رخ جامعه خالی از محتوا بکشند. در فقه، شاگردانی همچون زراره و محمد بن مسلم تربیت شدند که هریک برای خود مرجع فتوا بودند. در گزارشی زیبا از زراره، وی با بیانی علمی و زیبا فتوای اهل تسنن درباره ارث را نقل و نقد کرد. هرچند امام از آموزش کلام نهی کرده بود؛ ولی این نهی شامل کسانی می‌شد که برای فراگیری کلام، سخنان حضرت را رها کرده، به دنبال خواسته‌های خود بروند [و اصرار بر اثبات آنها داشته باشند!] از همین‌رو حضرت برخی از مباحث کلامی را به ابوبصیر آموزش داد و به یارانش استدلال در برابر اهل تسنن را یاد می‌داد.

  با توجه به شرائط بحرانی پس از جنایت عاشورا، امام سجاد علیه‌السلام تلاش خود را بر بازسازی تفکر شیعی متمرکز نمود. با به ثمر نشستن این تلاش، نوبت به جامعه‌سازی رسید که امام باقر علیه‌السلام اقدامات بسیار مؤثری را در راستای جامعه‌سازی شیعی انجام داد. این تلاش در این دوران و به­ویژه در مدّت امامت امام صادق علیه‌السلام مورد توجه خاص قرار گرفت، تا آنجا که به یکی از اولویت‌های آن حضرت تبدیل شد؛ چراکه این کار، راهبردی‌ترین سیاست اهل‌بیت علیهم‌السلام برابر تمامی شیطنت‌ها و سمپاشی‌های دو شاخه باطل بود که ده‌ها سال از عمر آن می‌گذشت و به بار رساندن این راهبرد، ضامن ماندگاری فرهنگ شیعی تا به آخر بود.

 اهل‌بیت علیهم‌السلام و به­ویژه امام صادق علیه‌السلام، برای حفظ، تعمیق، و توسعه جامعه شیعی راهنمایی‌ها و روشنگری‌هایی داشتند که از مجموعه آنها می‌توان اصول جامعه‌سازی شیعی را استخراج نمود. بدیهی‌ترین اصل در جامعه‌سازی دینی، محوریت دادن به خدای آن جامعه است. در جامعه شیعی نیز «الله»  باید محور تمامی کارها حتی در دوستی و دشمنی، بخشش و امساک، ملاقات دوستان، دانش‌اندوزی، عمل، آموزش، و نصیحت باشد. گذشته از این اصل بدیهی، نوبسنده به ترسیم سایر اصول هم پرداخته است.

بخشی از کتاب تبار انحراف 7:

با به قدرت رسیدن عباسیان، دور جدیدی از سیاست‌ها و سیاست‌گذاری‌‌ها جامعه را مورد تاخت و تاز خود قرار داد. از یک‌سو عباسیان تشنه و گرسنه اما تازه‌نفس بر سر سفره سرزمین‌های تحت امر تکیه زده بودند و از سوی دیگر خاندان‌های مرموز با روابط پیچیده، پای خود را به دربار باز کرده و توانسته بودند حتی شخص پادشاه را در دستان خود بگیرند و از سوی سوم مخالفان مختلف با افکار و عقائد گوناگون وجود داشتند که عرصه را بر پادشاهان عباسی تنگ و بر اسب مرادشان سوار می شدند. در فضای سه ضلعی «شهوت قدرت پادشاهان تازه بر تخت نشسته» و «خاندان‌های مرموز و بیگانه با دین» و «کشمکش‌های سیاسی»، طبق معمول، این دین است که قربانی جشن و عزای این و آن و بازیچه بازیگردانان و هدف سیاستگذاران خواهد بود.