یادداشت؛ مروری بر کتاب «خیمه ماهتابی»؛ روایت وقایع کربلا به زبان کودکان

 با فرارسیدن ایام عزاداری حضرت سید الشهدا (ع) و یاران بااخلاص ایشان، چه خوب است اگر کودکان را با مفاهیم عاشورایی چون ایستادگی در برابر ظلم و تلاش برای احیای دین، آشنا کنیم. در بین کتاب‌های کودک عاشورایی، کتاب «خیمه ماهتابی» کتابی است که در سال ۱۴۰۲ به قلم فاطمه‌سادات موسوی نوشته شده است و به نظر می‌رسد برای کودکان بالای ۹ سال مناسب باشد.

یکی از ویژگی‌های اصلی و متمایز این کتاب، زاویه‌دید آن است. این کتاب از زبان یک خیمه نوشته شده که محل استقرار حضرت زینب (س) و همراهان ایشان بوده است. نام این خیمه «خیمه ماهتابی» است. خیمه ماهتابی از هیچ تلاشی برای همراهی امام حسین (ع) و اهل بیت دست بر نمی‌دارد و قصه را زمان سفر حضرت زینب (س) از مدینه آغاز می‌کند و تا عاشورا همراه کودکان خواهد بود. در این بین، به ویژگی‌های خیمه نیز اشاره می‌شود؛ کارهای یواشکی چون یواشکی گوش‌دادن، یواشکی نگاه‌کردن و….

یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌های این اثر، بیان وقایع کربلا به زبان کودکانه و کاملاً متناسب با سن و درک کودکان است. این ویژگی را می‌توان در دو محور بررسی کرد: اول، بیان وقایع دردناک در قالبی غیرمستقیم و پوشیده و دوم، بیان توصیفاتی به صورت ملموس و درک‌کردنی. در محور اول می‌توان به بخشی از کتاب اشاره کرد که دشمنان امام حسین علیه‌السلام را به عنوان آدم‌های بدقول معرفی می‌کند که حرف زور می‌زنند و تهدید می‌کنند یا در بخش دیگری از کتاب که به جای اینکه حجم عصبانیت را بیان کند، می‌گوید: «انگار یکی داشت نخم را می‌کشید و حرصم را در می‌آورد». در محور دوم نیز می‌توان به جمله «لالایی‌خواندن بانو رباب حرف نداشت» اشاره کرد. در مجموع، نویسنده به خوبی مخاطب را می‌شناسد؛ حتی می‌داند چه توصیفاتی قابلیت این را دارند که در ذهن کودک ماندگار شوند. اگر نویسنده از بانو فضه در خلال داستان نام می‌برد، او را با ویژگی‌هایی خاص و جزئی در ذهن کودک تثبیت می‌کند. بانو فضه دستبندی در دست دارد که تکه‌ای از پیراهن حضرت زهرا (س) است یا اینکه بانو فضه در کف دستش، دایره دایره‌های نارنجی دارد و برای کودکان حنا می‌گذارد.

نویسنده در خلال روایت شیرین خیمه، امام حسین (ع)، حضرت زینب (س)، حضرت علی اکبر (ع) و… را به خوبی به کودک معرفی می‌کند. در این بین، از استفاده از آرایه‌های ادبی و بیان ادیبانه نیز غافل نمی‌شود. در بخشی از کتاب، صدای حضرت زینب (س) را به صدای بال‌زدن پرنده‌ها تشبیه می‌کند. در صفحه ۶۷ نیز صدای امام حسین (ع) را به جریان آب روانی در رودخانه و سرود دسته‌جمعی پرندگان در آسمان آبی معرفی می‌کند. در صفحه ۶۱ نیز دسته‌ای از پرندگان برای آرامش دل حضرت زینب (س) می‌آیند. این پرندگان اندازه گنجشک‌اند و گویی شمع قورت داده‌اند.

خیمه در آخر کتاب، کودکان را رها نمی‌کند و به آن‌ها مسئولیت می‌دهد. کودکانی را که برای اهل بیت خدمت می‌کنند با عطری خاص معرفی می‌کند. در اواخر کتاب، نویسنده غم و اندوه را به کودک منتقل می‌کند؛ اما خیمه همچنان زنده است و از شنیدن روضه لذت می‌برد. درواقع انتهای کتاب، بازگشتی دارد به ابتدای آن. در ابتدای کتاب، خیمه خود را موجودی معرفی می‌کند که هرگز از بین نمی‌رود. در این کتاب به نقش بانو فضه به گونه‌ای مؤثر اشاره می‌شود. از ابتدا تا انتهای داستان شاهد قصه‌گویی بانو فضه برای کودکان هستیم؛ این قصه‌گویی، بیان وقایع کربلا به زبان کودکانه است. علاوه بر این موارد، در زمینه ویژگی‌های فرمی این اثر نیز می‌توان به طرح جلد و فونت کتاب اشاره کرد. بر طرح جلد کتاب تصویر خیمه ماهتابی با چشم و لبخند نقش بسته است. فونت کلمات کتاب هم بسیار جذاب و امروزی است.

کتاب «خیمه ماهتابی» نوشته فاطمه‌سادات موسوی است که با تصویرگری لیلا تیموری‌نژاد در ۴۰ صفحه مصور و به بهای ۵۰ هزار تومان به کوشش انتشارات شهید کاظمی منتشر شده است.

منبع: خبرگزاری کتاب ایران ایبنا