ساده اما پر نقش, فاطمه بختیاری

دختری مهربان و آرام که بعد‌ها شد مادری مهربان و آرام. خانم خردمند از دوستانی بود که هر وقت در محافل ادبی یکدیگر را می‌دیدیم یاد ایام می‌کردیم و افسوس آن دوران را می‌خوردیم.
آخرین بار که او را دیدم صحبت رسید به کتاب جدیدش؛ ‌ام اعلاء. اولین کتاب داستانی، از یک غزل سُرا. کنجکاو شدم که بدانم چه نوشته است. از کتاب گفت و از شخصیت بزرگ‌ام اعلاء. اما به خودش که می‌رسید از ناکافی بودن متن می‌گفت و از این که حق مطلب را ادا نکرده است. با شنیدن حرف‌هایش تصمیم گرفتم کار را بخوانم یک نقد کوبنده بنویسم بر این مستند داستانی.
می‌دانستم مستند‌نگاری کار سختی است. شروع کردم به خواندن کتاب. هر چه می‌گذشت می‌دیدم کنار گذاشتن کتاب برای سخت‌تر می‌شود. شخصیت اصلی کتاب خاص بود. بانویی ایرانی الاصل که در ظاهر فقط مادر بود اما در باطن یک قهرمان بود. قهرمانی که کمتر در فیلم یا کتابی دیده و یا خوانده باشیم. آنچه در عراق آن روزگار روی داده، در زندگی این زن جلوه خودش را نشان داده است.
در تمام کتاب زنانه بودن وجه اصلی کار است. ‌ام اعلاء همسر و مادر است. او را نمی‌توان از این دو وظیفه جدا کرد. نویسنده نه شعار می‌دهد و نه در پی جمله پردازی‌های کلاسیک و مرسوم است. او فقط راوی است؛ راویت مادری و قدرت آن. ‌ام اعلاء فقط مادری می‌کند. نه فقط برای فرزندان خودش بلکه برای همه کسانی که او می‌شناختند. حتی برای ما که بعد از فوتش، زندگی‌اش را می‌خوانیم. کتاب شناخت ما از زنان عراق بیشتر می‌کند. سرزمینی که در همسایگی ماست و ما فقط در زمان جنگ تحمیلی نامش برایمان پر تکرار شد.
فکر می‌کردم فقط ایران زخم خورده صدام است حالا می‌بینیم رحم و شفقی به مردم خودش هم نداشته است. در میان همان ظلم و ستم‌های اوست که‌ام اعلاء اوج قدرتش را به رخ می‌کشد در فصل زندانی کردن زنان و کودکان. نه در حد چند روز و چند ماه، بلکه سال‌ها اسارت، ‌ام اعلاء باز هم قدرت دارد. در از دست دادن همسر و چهار پسر، برادر و دامادش. می‌سوزد اما نورش و گرماش را به دیگران می‌دهد. درد و رنجش را فقط دخترش به طور اتفاقی در نیمه شب می‌بیند که مادرش را بر سر سجاده است و عکس‌ها دورش هستند.
نویسنده انگار تا نفس داشته خواسته بگوید و کم کاری نکرده باشد. او می‌گوید و من به عنوان مخاطب می‌مانم این زندگی یک زن ایرانی در عراق است؟
ام اعلاء به اصل خود افتخار می‌کند. فارسی حرف می‌زند و گاه ترکی سخن می‌گوید و این یعنی دوست دارد اصالتش را به فرزندانش بیاموزد و قبل آن دوست دارد شیعه بودن را یاد بدهد. نه با حرف نه با زبان که با سبک زندگی‌اش. آن وقت برایت عجیب نیست که یکی از راویان کتاب از خانه‌ام اعلاء می‌گوید که برایش زیبا‌تر از فرانسه است. زیباتر از هرجای دنیاست. در آخر باید گفت؛ زندگی‌ام اعلاء ساده بود اما پر نقش. پر از نقش‌امید. پر از نقش زندگی و پر از نقش اصیل ایرانی.