کتاب «قمار» به بازخوانی ماجرای مک‌فارلین پرداخته است؛ رمزگشایی از پرونده ایران‌کنترا

ماجرای مک‌فارلین در تاریخ معاصر و موضوع رابطه ایران و آمریکا، یکی از مسایل پیچیده برای بسیاری از علاقه مندان به رویدادهای سیاسی و تاریخی است که اکنون با گذشت نزدیک به چهار دهه فقط تا حدودی از اطلاعات مربوط به آن موضوع برای همگان مطرح شده و حالا با انتشار کتاب«قمار» به قلم سید محمد مهدی دزفولی اطلاعات تازه ای ازاین موضوع مکتوب و مطرح شده است.

37 سال پیش در چنین ایامی سفر محرمانه رابرت مک‌فارلین، مشاور امنیت ملی رونالد ریگان به تهران صورت گرفت. سفری که بعدها جز رسوایی برای آمریکایی‌ها دستاوردی نداشت. این سفر در چهارم خرداد ۱۳۶۵ انجام شد و چنانکه در خاطرات اکبر هاشمی رفسنجانی آمده، تیم آمریکایی با پاسپورت ایرلندی آمدند و یک چهارم قطعات موشک هاگ درخواستی و برای مقامات ایران کلت و کیک هدیه آوردند.

به نوشته هاشمی «قرار شد هدیه را نپذیریم و ملاقات ندهیم و مذاکره را در سطح دکتر هادی و دکتر روحانی و مهدی‌نژاد [وردی‌نژاد] مخفی نگهداریم و [مذاکرات] محدود به مسأله گروگان‌های آمریکایی در لبنان و دادن قطعات هاگ و چند قلم دیگر اسلحه [باشد]. آن‌ها بیشتر خواهان مذاکره در مسائل کلی و سیاسی‌اند.» (۴ خرداد ۶۵)  فردای آن روز قرار شد محمدعلی هادی نجف‌آبادی، رئیس کمیسیون سیاست خارجی مجلس با آن‌ها گفت‌وگو کند.

مک‌فارلین احساس اهانت کرد «که چرا مقامات با او حرف نمی‌زنند و چرا هدیه‌اش را نمی‌پذیریم و می‌گوید اگر من برای خرید پوست گربه به روسیه بروم، گورباچف در روز دو بار با من ملاقات می‌کند. قرار شد به آن‌ها بگویند به خاطر تخلف‌ها و بدقولی‌هایشان اعتماد به آن‌ها نیست و تا عملاً جلب اعتماد نکنند، مذاکره رسمی ممکن نیست؛ این نظر سران قوا است.» (هاشمی رفسنجانی) روز هفتم خرداد مذاکره با آمریکایی‌ها به بن‌بست رسید و آن‌ها ایران را ترک کردند. هاشمی سه روز بعد به امام پیشنهاد می‌دهد «برای جلوگیری از پخش خبر توسط آن‌ها به گونه‌ای که ما را در موضع دفاعی قرار دهند، خودمان خبر آمدن آن‌ها را ابتدا پخش کنیم» اما امام موافقت نکرد. هفته‌نامه لبنانی «الشراع» در آبان‌ماه خبر را افشا می‌کند و همین موضوع در ۱۱ آبان حاج‌ احمد خمینی را نگران می‌کند و به هاشمی پیشنهاد می‌دهد که آن را «به گونه واقعی که برای ما پیروزی است و برای آمریکایی‌ها خفت و شکست مطرح کنیم، پیش از آنکه دشمنان سوءاستفاده کنند.»

هاشمی در سخنرانی خود در ۱۳ آبان ۱۳۶۵ در سالگرد تسخیر سفارت آمریکا جزئیات این سفر را به طور رسمی اعلام می‌کند که به نوشته او مثل بمب در دنیا منفجر شد.  سید محمد مهدی دزفولی در کتاب «قمار»، به‌صورت مشروح و با مستندات فراوان به ماجرای مک‌فارلین می‌پردازد، که با توجه به انگشت‌شمار بودن تعداد کتاب درباره این موضوع، بسیار قابل اتکاست. کتاب «قمار» در ۴۱۶ صفحه از سوی انتشارات شهید کاظمی روانه بازار نشر شده است.

منبع: روزنامه همشهری آنلاین